Ngày 16/3, tại Phiên họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội dành một ngày để tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về các vấn đề thuộc lĩnh vực Công thương và Tài nguyên, Môi trường.

Trong buổi sáng, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên "đăng đàn" trả lời những câu hỏi của ĐBQH về nhóm vấn đề: Tình hình sản xuất, nhập khẩu, cung ứng xăng dầu; công tác điều hành giá xăng dầu thời gian qua. Việc thực hiện các nghị quyết, kết luận về chất vấn của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến công tác quản lý thị trường, phòng, chống buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc. Giải pháp bảo đảm lưu thông, xuất, nhập khẩu hàng hóa trong tình hình dịch COVID-19, nhất là mặt hàng nông sản.

Ngoài trách nhiệm trả lời chính của Bộ trưởng Bộ Công Thương, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành, Bộ trưởng các bộ: Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Giao thông Vận tải, Y tế, Công an, Quốc phòng cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Nguồn cung xăng dầu không thiếu

ĐBQH Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) cho rằng, dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, cùng với sự xung đột Nga - Ucraina gây ảnh hưởng đến giá xăng dầu, việc tiêu thụ nông sản. Xin Bộ trưởng cho biết giải pháp trước mắt và lâu dài để đảm bảo xuất, nhập khẩu, đặc biệt là xuất khẩu nông sản. Bộ trưởng có cam kết hàng hóa Việt Nam được sản xuất, lưu thông và xuất khẩu thuận lợi hơn bây giờ hay không?

Cũng liên quan giá xăng dầu, ĐBQH Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) đề cập tình trạng thời gian qua giá dầu thế giới luôn tăng cao, trong nước Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn gặp khó khăn về tài chính, nhiều đại lý, cửa hàng xăng dầu tư nhân "găm hàng" chờ tăng giá... Việc giá bán lẻ xăng dầu tăng cao nhất trong 8 năm qua đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế - xã hội. Đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp để đảm bảo hài hòa, cân đối lợi ích, khắc phục tình trạng nêu trên?

ĐBQH Lưu Bá Mạc (Lạng Sơn) chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên về nguyên nhân ách tắc hàng hóa ở các cửa khẩu và giải pháp đảm bảo cung - cầu, bình ổn giá trước thực trạng buôn lậu, đầu cơ, "găm hàng", tăng giá bán thiết bị y tế phòng, chống dịch COVID-19 như hiện nay.

Trả lời câu hỏi về giá xăng dầu, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên lý giải, những ngày qua giá xăng dầu thế giới tăng đột biên là do đứt gãy nguồn cung từ những nước sản lượng lớn, cuộc xung đột Nga - Ucraina làm thị trường xăng dầu thế giới bị đảo lộn. Trong bối cảnh đó, Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn đã giảm công suất từ mức 100% xuống mức 80% và sau đó chỉ ở mức 55-60% khiến lượng xăng dầu cung ứng mỗi tháng giảm đột ngột.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng nguồn cung xăng dầu thì không bao giờ thiếu. Vì sản lượng tiêu dùng xăng dầu bình quân cả nước khoảng 1,8-1,9 triệu m3/tháng, nhưng trong tháng 2 chúng ta có 3 triệu m3, như vậy là đủ. Bộ cũng chỉ đạo trong tháng 3 nhập khẩu gấp đôi, từ 1 triệu khối trở lên để đáp ứng yêu cầu.

Về giá điều hành xăng dầu, Bộ trưởng Bộ Công thương khẳng định, chúng ta đã điều hành theo quy định, bám sát giá thế giới. Và trong khi giá xăng dầu thế giới biến động tăng từ 44% đến 60%  nhưng giá xăng dầu trong nước chỉ tăng từ khoảng 29% - 40%. "Nghĩa là chúng ta đã nỗ lực rất cao. Bộ Công thương đã thực hiện chức năng của mình điều hành quỹ bình ổn để bình ổn giá", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với những hoạt động như thế, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, công tác thanh, kiểm tra của Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) và Sở Công thương các địa phương rất tốt. Qua kiểm tra 16800/17000 cửa hàng xăng dầu, chỉ 211 cửa hàng vi phạm, trong đó có cửa hàng găm hàng, nhưng cũng có nơi lý do sửa chữa hoặc đã báo cáo cơ quan chức năng...

Nguồn cung dựa vào bên ngoài, giải pháp nào để bình ổn giá?

Chưa thỏa mãn với phần giải đáp trên, ĐBQH Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang) tranh luận: "Bộ trưởng nói nguồn cung Việt Nam không thiếu, sẽ tăng nhập khẩu. Nhưng như vậy nghĩa là dựa vào bên ngoài, xin Bộ trưởng cho biết vai trò của những nhà máy lọc dầu trong nước như thế nào trong việc bình ổn giá và bảo đảm nguồn cung? Ngoài quỹ bình ổn giá, Bộ trưởng có đề xuất vấn đề gì căn cơ, ổn định hơn để ổn định giá cả xăng dầu nội địa?"

ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, không chỉ các đại lý bán lẻ xăng dầu "găm hàng" mà còn nhiều đại lý không có hàng để bán, do nguồn cung điều hành ở cấp vĩ mô. "Phải chăng việc "găm hàng" ở tuyến vĩ mô chứ không phải đại lý. Vấn đề này có hay không? Người dân bức xúc, đi đổ xăng nhưng cửa hàng nói không có để bán", đại biểu chất vấn.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá, câu hỏi của ĐBQH Nguyễn Thị Kim Bé đặt ra là rất đúng, cũng là ẩn số trong phương trình giải bài toán nguồn cung xăng dầu. Tuy nhiên theo Bộ trưởng, chúng ta từng có thời điểm không có nhà máy lọc dầu nhưng vẫn không thiếu xăng dầu, tương tự các nước bên cạnh cũng vậy. Hiện tại, lọc hóa dầu Bình Sơn do Tập đoàn PVN đầu tư sản xuất hoạt động ổn định nhưng công suất chỉ đủ cung ứng 30-35%. 

"Khó khăn nội tại của họ, tôi được biết vấn đề tài chính là chủ yếu. PVN với tư cách tham gia liên danh đã báo cáo Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Hiện PVN và Ủy ban Quản lý vốn đang phối hợp cơ quan chức năng đấu tranh với 2 liên doanh kia để họ thực hiện đúng cam kết đảm bảo cung ứng đủ nguồn xăng dầu", Bộ trưởng thông tin.

Theo Bộ trưởng, nguồn nguyên liệu đầu vào Nhà máy Nghi Sơn phụ thuộc hoàn toàn nguồn dầu thô của nước ngoài, trong bối cảnh giá cả thế giới hiện nay, nguồn cung khan hiếm, ảnh hưởng giá cả. "Chúng tôi cam kết, khi nào Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp và PVN cam kết đủ sản lượng thì Bộ Công thương mới cho dừng kế hoạch nhập khẩu xăng dầu. Bộ Công thương cũng sẽ kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền xử lý triệt để vấn đề này", Bộ trưởng khẳng định.

Về băn khoăn của ĐBQH Phạm Văn Hòa, Bộ trưởng Bộ Công thương tiếp tục khẳng định, qua thanh tra 16.800 cửa hàng bán lẻ chỉ có 211 cửa hàng có hiện tượng đóng cửa, trong đó phần lớn đóng cửa là do kỹ thuật, một số nói không có hàng. Truy đến tận cùng thì những cửa hàng này nhận hàng từ Nghi Sơn, mà Nghi Sơn dừng đột ngột thì những cửa hàng này không dễ gì lấy hàng từ những đầu mối khác. Bộ đã điều hành chia sẻ nguồn cung và sau vài ngày thì trở lại bình thường.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng cho biết, qua thanh tra đồng bộ 33 doanh nghiệp có chức năng nhập khẩu xăng dầu, tinh thần là nếu phát hiện doanh nghiệp đầu mối nào không thực hiện đủ trách nhiệm của mình sẽ xử lý theo quy định của pháp luật, đình chỉ kinh doanh hoặc rút giấy phép.