CÔNG AN BẠC LIÊU
Xây dựng thế hệ công chúng mới cho nghệ thuật truyền thống
Cập nhật ngày: 8-01-2019
Những năm qua, với mục tiêu chuẩn bị nền tảng văn hóa cho giới trẻ thông qua việc giới thiệu tinh hoa của nghệ thuật dân tộc nói chung, các loại hình sân khấu truyền thống nói riêng, dự án đưa sân khấu vào học đường đã được triển khai tại nhiều địa phương. Tuy nhiên, dù được các nghệ sĩ gửi gắm nhiều tâm huyết, trong quá trình thực hiện lại có một số điểm vướng mắc mà nếu không kịp thời tháo gỡ, dự án khó phát huy được hiệu quả như mong đợi.
Bước vào năm học 2018 - 2019, học sinh Trường THPT Nguyễn Du (quận 10, TP Hồ Chí Minh) hết sức thích thú khi trong buổi sinh hoạt đầu tuần, các em được nghe Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết giới thiệu về sự ra đời, phát triển của nghệ thuật cải lương, đồng thời biểu diễn một số trích đoạn đặc sắc. Và không chỉ với học sinh Trường Nguyễn Du, mà các năm qua, tại nhiều cơ sở giáo dục tại thành phố, sự xuất hiện của các nghệ sĩ đã dần trở nên quen thuộc. Tương tự tại Hà Nội, các trường phổ thông, đại học, cao đẳng cũng hào hứng chào đón sự có mặt của các nghệ sĩ Nhà hát Tuổi Trẻ với nhiều suất diễn miễn phí trong chương trình Chắp cánh niềm tin. Cùng với đó là hoạt động giao lưu, tổ chức câu lạc bộ (CLB) nghệ thuật tại nhiều trường học diễn ra sôi nổi. Đây là những hoạt động nằm trong dự án sân khấu học đường, được phát động từ năm 2001, do Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy văn hóa dân tộc, Vụ Công tác Chính trị (Bộ Giáo dục và Ðào tạo) chủ trì, phối hợp ngành văn hóa và giáo dục tại các địa phương tổ chức thực hiện. Mục đích của dự án là tăng cường giáo dục đạo đức, thẩm mỹ, giáo dục, phổ biến hiểu biết về văn hóa - xã hội qua việc giới thiệu những tinh hoa của nghệ thuật dân tộc, đồng thời giảng dạy kiến thức về các loại hình sân khấu truyền thống cho học sinh, sinh viên trên cả nước. Từ đó giúp các em hình thành niềm tự hào, tình yêu và ý thức trân trọng, giữ gìn tinh hoa văn hóa của dân tộc. Dự án kỳ vọng sẽ góp phần hình thành một đội ngũ khán giả trẻ, kịp thời phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ cho các loại hình nghệ thuật dân tộc. 

Tháng 8-2011, tại Hà Nội, dự án sân khấu học đường đã tổng kết giai đoạn 1 với kết quả rất khả quan: 32 tỉnh, thành phố trong cả nước đã tham gia. Tại một số địa phương như Bình Định, Quảng Nam, Đà Nẵng, sau khi kết thúc dự án, nhiều CLB nghệ thuật sân khấu truyền thống đã ra đời và hoạt động sôi nổi. Nhiều tỉnh, thành phố tiếp tục đề xuất được hỗ trợ giảng dạy về nghệ thuật dân tộc tại các trường học. Trong buổi tổng kết, nhiều trích đoạn tuồng, chèo, cải lương, ví dặm... được chính các em học sinh biểu diễn báo cáo. Trong đó, có những tiết mục đã khiến khán giả trầm trồ, thích thú bởi chất lượng nghệ thuật. Đó chính là những thành quả ban đầu của dự án sân khấu học đường. Có thể thấy, chính sự tâm huyết của các nghệ sĩ đã giúp các em học sinh hiểu và yêu hơn các loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc. Một thí dụ tiêu biểu được nhắc đến tại buổi tổng kết, đó là hiệu quả của sân khấu học đường tại tỉnh Cà Mau. Đây là địa phương được coi như “cái nôi” của cải lương song có giai đoạn, loại hình nghệ thuật này bị giới trẻ đón nhận lạnh nhạt. Với sự xuất hiện của dự án sân khấu học đường, nhiều học sinh đã thích thú tìm hiểu và say mê học hát cải lương, kết quả là các CLB cải lương ra đời và phát triển mạnh trong trường học. Điều này cho thấy việc ươm mầm, khơi nguồn cho giới trẻ đến với sân khấu dân tộc thông qua môi trường học đường là một hướng đi đúng đắn. 

Sau thành công của giai đoạn 1, dự án sân khấu học đường bước sang giai đoạn 2, tiếp tục được triển khai trọng điểm tại nhiều tỉnh, thành phố. Một trong những địa phương tích cực tham gia dự án là TP Hồ Chí Minh. Tại đây, chủ trương đưa văn hóa, nghệ thuật dân tộc đến với mọi tầng lớp nhân dân, nhất là giới trẻ được coi trọng, trực tiếp giao cho Nhà hát Ca múa nhạc dân tộc Bông Sen, Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP Hồ Chí Minh, Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang xây dựng chương trình nghệ thuật truyền thống và phối hợp một số trường phổ thông tại thành phố thực hiện các chương trình biểu diễn trong trường học với nội dung chọn lọc. Chủ trương này đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ phía các nghệ sĩ. Từ những ngày đầu triển khai, các nghệ sĩ của Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang thường xuyên có mặt tại nhiều trường học. Thông qua các chương trình “sinh hoạt dưới cờ” vào mỗi thứ hai đầu tuần hoặc các buổi sinh hoạt ngoại khóa theo chuyên đề, các nghệ sĩ đã giới thiệu những nét khái quát về quá trình hình thành và phát triển một số loại hình nghệ thuật truyền thống như đờn ca tài tử, ca ra bộ, cải lương...; giới thiệu một số loại nhạc cụ dân tộc; dạy các làn điệu cải lương tiêu biểu, vũ đạo sân khấu, kỹ thuật biểu diễn; dàn dựng, tập luyện cho học sinh một số trích đoạn nổi tiếng như: Trần Quốc Toản ra quân, Sự tích bánh chưng - bánh dày, Tiếng trống Mê Linh, Võ Thị Sáu... 

Các nghệ sĩ cho biết, dự án sân khấu học đường đã được họ gửi gắm nhiều tâm huyết, vì đây là con đường hữu hiệu góp phần vun đắp, gây dựng tình yêu nghệ thuật truyền thống cho công chúng nhất là lớp trẻ, trong bối cảnh sự phát triển như vũ bão của các phương tiện nghe - nhìn, các loại hình giải trí đa phương tiện đã phần nào lấn át sân khấu truyền thống, khiến không ít đoàn nghệ thuật hoạt động cầm chừng, có nguy cơ phải đóng cửa. Bởi vậy, việc tiếp cận, bồi dưỡng, đào tạo một thế hệ công chúng mới có sự hiểu biết, yêu thích, gắn bó với nghệ thuật dân tộc là rất cần thiết. Chưa kể từ dự án, nhiều đơn vị nghệ thuật đã phát hiện một số tài năng “nhí” có thể bổ sung vào đội ngũ kế cận trong tương lai. 

Tuy nhiên, dự án sân khấu học đường hiện cũng đang đối diện không ít bất cập. Dù được triển khai tại nhiều tỉnh, thành phố nhưng số học sinh hưởng ứng, tham gia còn khá ít. Dự án được thực hiện chủ yếu do các nhà hát, và đang thiếu một chiến lược đồng bộ, bài bản dẫn đến tình trạng tự phát, ngẫu hứng của một số nghệ sĩ. Một số nội dung, trích đoạn được giới thiệu trong nhà trường thiếu chọn lọc, chưa thật sự tiêu biểu, đặc sắc, còn trùng lặp, thậm chí có trích đoạn không phù hợp với đối tượng tiếp nhận là các học sinh. Đồng thời, vì không tiến hành khảo sát nhu cầu, tâm lý của đối tượng sinh viên, học sinh cho nên việc giới thiệu, hướng dẫn các em tiếp cận với các loại hình nghệ thuật truyền thống có lúc, có nơi còn kém hấp dẫn, hiệu quả chưa như kỳ vọng. 

Bên cạnh đó, kinh phí hạn chế cũng là một nguyên nhân khiến dự án khó có thể kéo dài nếu không có sự hỗ trợ từ nguồn xã hội hóa. Thực tế, dù dành nhiều thời gian và tâm huyết cho sân khấu học đường, các nghệ sĩ sẵn sàng nhận mức thù lao ít ỏi với mục đích giúp thế hệ trẻ yêu thích và tự hào hơn về văn hóa - nghệ thuật truyền thống của dân tộc, nhưng nhiều kịch mục muốn đưa vào biểu diễn trong nhà trường lại cần có một khoản kinh phí nhất định để dàn dựng, âm thanh, ánh sáng... Như NSƯT Trịnh Kim Chi trăn trở: “Chúng tôi rất muốn đưa tác phẩm đến với học sinh vùng sâu, vùng xa nhưng không có “mạnh thường quân” nào chung tay. Với khả năng cá nhân thì không thể nào làm ra tấm ra món. Tại sao những gameshow truyền hình thì các nhà tài trợ chen chân, còn sân khấu học đường thì chẳng ai ngó ngàng?”. Điều này giúp lý giải tại sao dù đã rất nỗ lực để có thể duy trì nhiều năm qua, nhưng dự án sân khấu học đường đang dần có chiều hướng “đuối sức”, hoạt động có tính cầm chừng, hình thức. Một số đơn vị nghệ thuật buộc phải rút lui, vì không đủ khả năng đi cùng dự án lâu dài. Thiếu sự kết nối và phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan cũng là nguyên nhân khiến dự án sân khấu học đường gặp không ít khó khăn. Có nhà hát, dù tập thể nghệ sĩ rất nhiệt tình, nhưng để thực hiện một chương trình tại trường học lại phụ thuộc hoàn toàn vào sự kết nối, liên hệ của nhà hát hoặc cá nhân nghệ sĩ với nhà trường, và những lý do như: nhà trường không nhiệt tình, vướng mắc thủ tục hành chính để được hỗ trợ kinh phí... cũng ít nhiều làm cho nhiệt huyết của các nghệ sĩ giảm sút. 

Để khắc phục những trở ngại nêu trên, một số đơn vị nghệ thuật đã nhạy bén đến với nhà trường mà không trông chờ sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng. Tiêu biểu có thể kể đến dự án sân khấu kịch học đường Tôi yêu lịch sử Việt Nam của nghệ sĩ Huỳnh Anh Tuấn - Giám đốc sân khấu kịch IDECAF. Ông và các nghệ sĩ của IDECAF đã chủ động liên hệ với các nhà trường, phát tờ rơi tới phụ huynh học sinh, tổ chức suất biểu diễn tại trường với giá vé hỗ trợ chỉ từ 10 đến 15 nghìn đồng/học sinh. Bằng cách làm linh hoạt này, các vở kịch sáng tác dựa trên chất liệu truyền thuyết, lịch sử như: Thánh Gióng, Trần Quốc Toản ra quân, Đinh Bộ Lĩnh, Trưng Nữ Vương,... đã đến được với các em học sinh. Ngoài ra còn có thể kể tới dự án mang tên Hãy nghe và cảm nhận nhạc dân tộc như lời ru của mẹ triển khai từ năm 2015 của nghệ sĩ Linh Trung. Bằng tâm huyết cũng như niềm mong mỏi đưa âm nhạc dân tộc vào nhà trường, nghệ sĩ Linh Trung phối hợp Tổ chức Hỗ trợ Giáo dục trẻ em thiệt thòi Việt Nam và sự hỗ trợ của một số “mạnh thường quân” để thực hiện hàng trăm suất diễn nhạc dân tộc phục vụ miễn phí cho học sinh tại các quận, huyện của TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, nhìn về tổng thể, cách làm tự phát của các nghệ sĩ vẫn trên tinh thần “đến đâu hay đến đó”, vì thế khó có thể hứa hẹn lâu dài. 

Để dự án sân khấu học đường đạt kết quả như kỳ vọng, thực tế vấn đề đang đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng, từ việc xây dựng kế hoạch thực hiện thật sự bài bản, cụ thể từ nội dung, cách thức, kinh phí, tới nguồn nhân lực... triển khai. Điều đáng nói là, có thể nghiên cứu, xem xét đưa giáo dục sân khấu truyền thống vào nội dung giảng dạy trong nhà trường, từ đó không chỉ giới thiệu các loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc, mà còn góp phần giáo dục đạo đức, lối sống tốt đẹp của người Việt Nam, từng bước hình thành nhân cách của trẻ em ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Một thế hệ công chúng được bồi dưỡng từ lúc còn nhỏ như vậy sẽ là cơ sở vững chắc để sân khấu truyền thống của dân tộc tiếp tục phát triển và lớn mạnh.

Nguồn nhandan.com.vn
Các tin khác
  • Untitled Document
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
    ĐỐI TƯỢNG TRUY NÃ
  • Tin ảnh

  • 

  • 
    Đang online: 1
    Hôm nay: 4050
    Trong tuần: 51264
    Trong tháng 116452
    Tất cả: 18265199