Nữ già làng đầu tiên của bản
8 năm trước, già làng thôn Pa Tầng Hồ Văn Thọ qua đời. Theo quan niệm của đồng bào thiểu số sinh sống trên dãy Trường Sơn, già làng có vai trò rất quan trọng, đại diện cho bà con dân bản “nói chuyện” với thần linh, đứng đầu các lễ cúng mùa màng, cầu mưa thuận gió hòa, cúng lúa mới. Già làng cũng được ví như vị “quan tòa” giúp người dân, các dòng họ trong thôn và các thôn khác tháo gỡ những khúc mắc. Vì thế, vị trí này không thể thiếu khuyết quá lâu. Một cuộc họp của những người đứng đầu 5 dòng họ ở thôn Pa Tầng được tổ chức ngay sau khi già Thọ mất. Theo truyền thống kế nối của già làng, già Thọ không có anh em ruột, các con chưa trưởng thành nên bà Hồ Thị Phuôn, vợ của ông được mời làm già làng. Theo đó, bà trở thành nữ già làng đầu tiên của bản.
“Cuộc họp thôn hôm đó chỉ mình tôi là phụ nữ. Các đại diện đứng đầu 5 dòng họ trong thôn hỏi tôi có thể kế nối được vị trí chồng mình để lại hay không? Các vị ấy mời tôi giữ vị trí này để thay mặt bà con Vân Kiều trong thôn “kết nối” với thần linh nhưng cũng giao hẹn, nếu tôi không “mát tay” trong các lễ cúng, không truyền đạt được ý nguyện an lành của người dân đến thần linh thì sẽ tiến cử người khác. Nhận trách nhiệm nặng nề đó, tôi cũng lo lắm, cứ sợ mình không mang lại nhiều điều may mắn cho bà con dân bản. Nhưng đã được bà con tin tưởng thì mình phải nỗ lực hết sức, để ông nhà tôi yên lòng”, bà Phuôn kể lại.
Nhiều năm giúp chồng sắm sửa các lễ vật, tham gia nghi lễ cúng truyền thống của đồng bào Vân Kiều nên khi đảm nhận vai trò già làng, bà Phuôn làm rất suôn sẻ và chu đáo. Mỗi năm, đôi ba bận bà mặc trang phục thổ cẩm chỉnh tề, đeo tràng hạt, đại diện dân làng “nói chuyện” với thần linh, cầu mong cho bà con dân bản đạt những vụ mùa tươi tốt, trâu bò chăn nuôi sinh sôi. Ông Hồ Phê, Trưởng thôn Pa Tầng nói: “Ở thôn, già Phuôn rất có uy tín. Không chỉ ở các lễ cúng tế truyền thống mà các phong trào vận động người dân, nhất là lớp trẻ chấp hành an toàn giao thông, hạn chế rượu bia, cờ bạc… khi có già Phuôn đứng ra khuyên nhủ đều đạt kết quả tốt”.
Làm để bà con tin
Năm nay, già Phuôn đã qua tuổi 75 song đôi chân bà vẫn dẻo dai, trí óc minh mẫn. Bà Phuôn kể, ngày mới được cử làm già làng bà rất lo lắng. Bà nghĩ, muốn bà con làm tốt thì chính mình phải làm trước để họ tin. Tin rồi sẽ làm theo. Ở trong gia đình, già Phuôn luôn răn dạy, nhắc nhở các con chăm chỉ làm ăn, không ham mê cờ bạc, chấp hành luật pháp, tham gia giao thông an toàn. Không chỉ thế, bà còn hướng dẫn các con trồng cây lúa nước, chăn nuôi trâu bò để có thêm thu nhập. Khi những thửa lúa nước mẩy hạt của gia đình bà thu về năng suất cao, người dân trong bản bắt đầu làm theo. Nhiều mô hình phát triển kinh tế từ lúa nước, chăn nuôi gia súc ngày một nhiều hơn. Hộ nghèo được giảm bớt.
Già Phuôn lại nghĩ, lớp trẻ cần phải học chữ mới tìm được cách thoát nghèo bền vững. Thế là bà lại đi từng ngõ, gõ từng nhà vận động con cháu trong thôn đến trường. Nghe tin cháu nào nghỉ học đến buổi thứ 2 là bà tức tốc đến nhà trò chuyện với phụ huynh, tìm hiểu nguyên nhân và khuyên nhủ cháu tiếp tục tới lớp. Để người dân chấp hành pháp luật, già Phuôn còn như một vị “quan tòa”, luôn có mặt để tháo gỡ những khúc mắc của bà con trong thôn. Có vợ chồng trẻ lục đục, “cơm không lành, canh không ngọt”, già Phuôn vừa một mực khuyên nhủ, vừa “đe” nếu tái diễn sẽ đánh kẻng mời dân làng đến họp đưa ra hình thức kỷ luật… Hôm khác, gặp đám trẻ tụ tập bên đường, bà dừng lại nhắc nhở các cháu tuân thủ an toàn giao thông, không rượu bia, cờ bạc. Chỉ thế, thôn bản luôn bình yên, bà con sống vui vẻ và đùm bọc nhau.
Pa Tầng có 116 hộ dân. Đa phần bà con trong thôn đều đủ ăn và khấm khá, tuân thủ pháp luật tốt. “Được bà con tin tưởng, tôi luôn nỗ lức hết sức mình để góp phần xây dựng bản làng ngày một phát triển hơn. Mình đã nhận trách nhiệm thì phải làm cho tốt công việc đó, có như thế mới gây dựng được niềm tin với bà con”, Già Phuôn nói.
Nguồn: cand.com.vn