Trong đó, các cuộc bầu cử ở Mỹ, châu Âu được chú ý nhiều nhất, với lá phiếu cử tri trẻ tuổi đang ngày càng được quan tâm nhiều hơn, vì họ được cho là đang nắm giữ trong tay quyền quyết định “thắng thua” của các chính khách, đảng phái.

Công lý, môi trường và cuộc chiến Gaza

Elise Joshi đã tìm đến Tổng thống Joe Biden khi còn là sinh viên năm nhất đại học, được thúc đẩy một phần không nhỏ bởi cảm giác cấp bách của cô về biến đổi khí hậu. Cô sinh viên ngành chính sách môi trường đã vận động trước cuộc bầu cử năm 2020 với hy vọng thuyết phục những người trẻ khác tham gia bỏ phiếu.

Công việc do Joshi và các đồng nghiệp của cô đảm nhận đã mang lại kết quả cho đảng Dân chủ - tỷ lệ cử tri trẻ đi bầu đã tăng mạnh vào năm 2020 và được ghi nhận là đóng vai trò quan trọng trong cuộc vận động giúp ông Biden giành chiến thắng.

Nhưng, cho đến nay, chiến dịch ném bom Gaza của Israel đã giết chết hơn 24.000 người Palestine, Joshi đang cảm thấy “vỡ mộng”. Với việc Mỹ tiếp tục hỗ trợ quân sự cho Israel, Joshi nói rằng cách xử lý hiện tại của Nhà Trắng đối với tình hình ở Palestine đang khiến giới trẻ xa lánh. Điều này là đáng báo động cho ông Biden, vì ông đang cần họ để tái đắc cử vào năm 2024. “Có rất nhiều người không sẵn sàng bỏ phiếu cho chính quyền này do hành động của họ ở Gaza”, Joshi nói. Và, nếu đảng Dân chủ cho rằng, hồ sơ theo dõi khí hậu của họ đủ để cứu họ thì họ đang sai lầm về cách người trẻ tuổi nhìn nhận hành động của chính quyền hiện tại đối với khí hậu ngay từ đầu.

Joshi là một nhà lãnh đạo trẻ có liên hệ với phong trào khí hậu của giới trẻ đang muốn cảnh báo chính quyền Mỹ hiện tại về những hậu quả từ lập trường của họ đối với Gaza. Cô đã ký một bức thư ngỏ với tư cách là giám đốc điều hành của “Gen-Z for Change” - tổ chức trước đây có tên gọi là “TikTok for Biden” - cùng với các nhà lãnh đạo từ các nhóm như Sunrise Movement và “March for Our Lives”.

Nhiều cuộc thăm dò thực sự đã cho thấy ông Biden đang theo sau ông Trump trong số các cử tri trẻ tuổi, trái ngược hoàn toàn với sự áp đảo của họ dành cho ông vào năm 2020. Cuộc thăm dò gần đây của tờ The New York Times cho thấy sự ủng hộ của giới trẻ dành cho ông Biden đang dao động do lập trường của ông đối với vấn đề xung đột Israel-Palestine. Phân tích của tờ báo này cho biết: “Các cử tri trẻ tuổi của Biden’20 có quan điểm chống Israel nhiều khả năng nhất sẽ chuyển sang bỏ phiếu cho ông Trump”.

Các cuộc ném bom của Israel đang gây ra tình trạng khủng hoảng nhân đạo, người dân Gaza mất nhà cửa và bị bắt buộc phải di cư. Tổ chức Nông lương thế giới (FAO) cảnh báo nạn đói đang xảy ra ở Gaza do cứu trợ nhân đạo bị gián đoạn. Đó là chưa kể đến lượng khí thải liên quan đến các hoạt động quân sự.

Các nhà hoạt động vì khí hậu trẻ thường kết nối với các đồng nghiệp của họ ở các quốc gia khác qua mạng xã hội, họ gặp gỡ và cùng nhau hành động tại các hội nghị toàn cầu nhiều lần trong năm. Ý thức đoàn kết toàn cầu đó đang giúp củng cố niềm tin của giới trẻ Mỹ về Gaza.

Michele Weindling, Giám đốc chính trị của nhóm Sunrise Movement (Phong trào Mặt trời mọc) cho biết: “Chúng tôi là một phong trào bất bạo động đang đấu tranh vì sự an toàn và hạnh phúc của tất cả mọi người trong cộng đồng. Chúng tôi cảm thấy có mối liên hệ trực tiếp và mối quan tâm trong những gì đang xảy ra ở Gaza. Chúng tôi tin rằng không ai có thể bị mất quyền tiếp cận các nguồn tài nguyên duy trì sự sống”.

Joshi và Weindling đều muốn cảnh báo chính quyền của Tổng thống Biden về việc lá phiếu của giới trẻ hiện đang hướng tới đâu. Một cuộc khảo sát của Đài NBC News cho thấy nhiều người trẻ tuổi ở khắp nước Mỹ cho biết, họ sẽ không bỏ phiếu cho ông Biden vì lập trường và những quyết định của ông đối với các vấn đề mà giới trẻ quan tâm, như vấn đề xung đột Israel-Palestine.

“Tổng thống hết lần này đến lần khác nói với chúng tôi rằng chúng ta không có tiền hoặc nguồn lực để thực hiện các giải pháp khí hậu ở quy mô mà chúng tôi yêu cầu; rằng chúng ta không thể xóa nợ cho sinh viên ở quy mô mà chúng ta cần; nhưng chúng ta có đủ nguồn lực để gửi thêm bom cho quân đội Israel. Và, những người trẻ tuổi thực sự khó chịu về điều đó”, Weindling nói.

Qua khảo sát của Đài NBC News, các cử tri trẻ nêu ra một số lĩnh vực chính sách khiến họ thất vọng, bao gồm những động thái không đủ để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và việc ông Biden không thể hủy bỏ hoàn toàn khoản nợ vay dành cho sinh viên, khi tổng thống đối phó với một quốc hội bị chia rẽ nghiêm trọng. Tuy nhiên, phản ứng của ông Biden đối với cuộc chiến Israel-Hamas ảnh hưởng lớn nhất đến mối quan hệ của ông với khối cử tri trẻ này. Cuộc thăm dò quốc gia của Đài NBC News được tiến hành hơn một tháng sau khi bắt đầu cuộc chiến Israel-Hamas cho thấy 70% cử tri dưới 35 tuổi không tán thành cách xử lý cuộc chiến của ông Biden.

Vào năm 2020, các cử tri trẻ mang về cho ông Biden 20 điểm so với ông Trump, nhưng một số sự ủng hộ đó dường như rất nhạt nhẽo và gắn liền với những lời hứa to tát trong chiến dịch tranh cử của ông Biden. Hiện tại, họ nhìn nhận ông đã không thể thực hiện lời hứa và tuyên bố sẽ không tiếp tục bỏ phiếu cho ông Biden nữa.

Nhiều cử tri trẻ tuổi đã bỏ phiếu cho ông Biden vào năm 2020 là vì họ ghét ông Trump chứ không hoàn toàn ủng hộ ông Biden và họ chỉ hy vọng ông Biden làm được điều gì đó cho họ. Nhưng, đến nay, khi những kỳ vọng không thể thành hiện thực như mong muốn, họ đã bất mãn và tuyên bố rằng sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên thứ ba hoặc nếu cuộc đua sau cùng là Biden-Trump thì họ sẽ không bỏ phiếu cho ai cả.

Châu Âu: Vì sao cử tri trẻ “rẽ phải”?

Đối với châu Âu, hiện tượng đáng quan tâm nhất trong cuộc bầu cử tháng 6/2024 chính là xu hướng “rẽ phải” của cử tri trẻ. Điểm lại những cuộc bầu cử thời gian qua để thấy rằng, cử tri trẻ đang bị thu hút mạnh bởi các chính sách dân túy của các chính đảng dân tộc chủ nghĩa, cực hữu.

Cử tri trẻ Gerald, 24 tuổi, ở Volendam, phía Bắc Amsterdam, tin rằng mình đã rất sáng suốt trong việc bỏ phiếu cho ứng cử viên cực hữu Geerd Wilders cuộc bầu cử Hà Lan cuối tháng 11/2023. Anh cho rằng “ông Wilders muốn giải quyết cuộc khủng hoảng nhà ở và cải thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe của chúng tôi tốt hơn. Đó là những chủ đề quan trọng nhất đối với tôi”.

Nếu như hầu hết những người bỏ phiếu trong cuộc bầu cử ở Hà Lan đều dưới 35 tuổi thì Geert Wilders, nhà dân túy cực hữu của đảng Vì tự do (PVV) đã gây chấn động châu Âu khi giành được nhiều ghế nhất trong quốc hội, thậm chí còn có thể giành được nhiều ghế hơn nữa.

Trong cuộc bầu cử Tổng thống Pháp năm 2022, bà Marine Le Pen đã giành được 39% phiếu bầu từ những người trong độ tuổi 18-24 và 49% phiếu bầu của những người ở độ tuổi 25-34. Trước cuộc bầu cử ở Italy vào tháng 9/2022, đảng “Brothers of Italy” của bà Giorgia Meloni là đảng giành nhiều phiếu nhất của cử tri dưới 35 tuổi, với 22%.

Trên khắp lục địa châu Âu, hình ảnh của cử tri cực hữu - thường là người da trắng, nam giới và trên hết là già - đang thay đổi và các nghiên cứu cho thấy ở một số quốc gia, sự ủng hộ dành cho cực hữu đang tăng nhanh nhất trong số các cử tri trẻ tuổi.

Các nhà phân tích cho biết có một số yếu tố có thể giải thích hiện tượng này. Catherine de Vries, một nhà khoa học chính trị tại Trường Đại học Bocconi của Italy, cho biết: “Chúng ta thực sự nên cẩn thận khi cho rằng có sự liên kết về văn hóa hoặc ý thức hệ giữa các cử tri trẻ và phe cực hữu”. “Chúng tôi biết ở nhiều quốc gia, người trẻ ủng hộ việc nhập cư nhiều hơn cử tri lớn tuổi. Họ đã không trở nên bài ngoại. Nhưng, cuộc sống của họ bấp bênh hơn. Đây thường là những cuộc bỏ phiếu cho cái mà trong cuộc bầu cử ở Hà Lan này được gọi là “an ninh sinh kế””. De Vries cho biết các vấn đề như nhà ở, lớp học quá đông và bệnh viện đang gặp khó khăn là những vấn đề then chốt trong cuộc bỏ phiếu của giới trẻ.

Ở Volendam, nơi PVV giành được 42,9% phiếu bầu, đó là quan điểm của Gerald. Anh nói: “Những người trẻ tuổi, những người thức tỉnh từ các thành phố lớn, quan tâm đến khí hậu và các vấn đề về giới nhưng họ đang phớt lờ những vấn đề thực sự mà chúng ta đang gặp phải ở đây và bây giờ”. “Tôi không phải là người phân biệt chủng tộc vì tôi đã bỏ phiếu cho Wilders. Tôi thấy khó chịu khi thấy người nhập cư nhận được nhiều sự giúp đỡ từ chính phủ hơn người Hà Lan - nhưng tôi không chống lại đạo Hồi; tôi không muốn nhà thờ Hồi giáo đóng cửa. Tôi chỉ nghĩ chúng ta cần kiểm soát việc nhập cư tốt hơn”.

Các nhà phân tích cảnh báo, các đảng cực hữu đang là lựa chọn ưa thích - hay thậm chí là lựa chọn thứ hai - đối với các cử tri trẻ ở khắp châu Âu. Xu hướng này xuất hiện mạnh mẽ nhất ở các nước như Áo, Đức, Hà Lan, Thụy Điển và Đan Mạch.

Pawel Zerka, chuyên gia chính sách cấp cao tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại châu Âu, cho biết: “Đó là một câu chuyện khác ở Đông Âu và thường là ở phía Nam. Nhưng, chắc chắn rằng các đảng cực hữu đang thu hút rất nhiều sự ủng hộ của các cử tri trẻ tuổi”.

Ở Tây Ban Nha, tỷ lệ phiếu bầu của đảng Vox cực kỳ bảo thủ trong số phiếu bầu dưới 35 tuổi đã tăng từ 22% vào tháng 4/2019 lên mức kỷ lục 34% vào tháng 11 năm đó, phản ánh sự thăng tiến “siêu tốc” của đảng này với toàn bộ cử tri.

Tại Hà Lan, PVV đã vươn lên trở thành đảng lớn nhất trong cử tri từ 18 đến 34 tuổi, giành được 17% số phiếu bầu so với 7% trước đó. Trong cuộc bỏ phiếu năm 2022 của Thụy Điển, 22% trong nhóm 18-21 đã bỏ phiếu cho đảng Dân chủ Thụy Điển cực hữu, so với 12% vào năm 2018.

Trong cuộc bầu cử bang Saxony-Anhalt năm 2021 ở miền Đông nước Đức, đảng cực hữu Giải pháp thay thế cho nước Đức (AfD) dẫn đầu trong số cử tri dưới 30 tuổi, trong khi các cử tri trẻ cũng được dự đoán sẽ giúp đảng Tự do cực hữu (FPO) của Áo giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc gia vào năm 2024 này.

Các nhà phân tích xác định tình trạng bất ổn kinh tế là yếu tố quan trọng nhất. Các yếu tố khác bao gồm một số đảng cực hữu đang cố gắng tự coi mình là một lựa chọn bầu cử “tuyệt vời” và đang ngày càng mời gọi những cử tri trẻ tuổi, những chính trị gia trẻ và có sức lôi cuốn đối với cử tri. Điển hình như ông Jordan Bardella, Chủ tịch đảng Tập hợp Quốc gia (RN) của Pháp, chỉ mới 23 tuổi khi lãnh đạo chiến dịch bầu cử châu Âu năm 2019 thành công của đảng này và 27 tuổi khi kế nhiệm bà Le Pen làm lãnh đạo chính thức của đảng cực hữu vào năm 2022.

Một số đảng cực hữu cũng đã đề xuất các sáng kiến chính sách cụ thể để thu hút cử tri trẻ tuổi: Tuyên ngôn năm 2022 của bà Le Pen hứa sẽ loại bỏ thuế đối với những người dưới 30 tuổi, cung cấp hỗ trợ tài chính cho lao động sinh viên và tăng cường nhà ở cho sinh viên.

Nguồn: cand.com.vn