Chủ tịch Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Barack Obama chậm rãi uống trà trong buổi tiếp tại Nhà khách chính phủ tối 3-9
Ngày 4-9, theo hãng tin Reuters, trả lời báo giới, tổng thống Mỹ Barack Obama khẳng định cuộc thảo luận song phương của ông với Chủ tịch Tập Cận Bình vào tối hôm trước là "cực kỳ hiệu quả" khi bàn về những vấn đề phát triển giao thương và nguy cơ tái hiện chủ nghĩa bảo hộ kinh tế.
Trong khi đó, một thông cáo của Nhà Trắng gửi đến giới truyền thông về nội dung cuộc nói chuyện giữa hai lãnh đạo thì khẳng định hai bên đã có cuộc nói chuyện thẳng thắn về các vấn đề gai góc hiện nay là tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, chuyện tấn công mạng ăn cắp thông tin và vấn đề nhân quyền.
Theo thông cáo, tổng thống Mỹ Barack Obama đã nhấn mạnh rằng Bắc Kinh phải tuân thủ giao ước quốc tế trong cách hành xử trên Biển Đông và nhấn mạnh cam kết của Washington đối với các đồng minh châu Á.
Trong tuyên bố dài bất thường sau cuộc họp, Nhà Trắng cũng nhấn mạnh cam kết đối với an ninh của các đồng minh. “Tổng thống tái khẳng định rằng Mỹ sẽ hợp tác với tất cả các nước trong khu vực để gìn giữ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, thương mại hợp pháp không bị cản trở, tự do hàng hải và hàng không” - tuyên bố viết.
Chủ tịch Tập Cận Bình khẳng định Bắc Kinh sẽ giải quyết tranh chấp một cách hòa bình thông qua tham vấn các bên có liên quan trực tiếp nhưng cương quyết cho rằng sẽ bảo vệ các tuyên bố chủ quyền của mình trên Biển Đông.
Bộ ngoại giao Trung Quốc trong một tuyên bố khác lên tiếng kêu gọi Mỹ không nên sử dụng “tiêu chuẩn kép trên Biển Đông” và đóng vai trò tích cực hơn cho hòa bình và ổn định khu vực.
Tranh chấp Biển Đông dự báo sẽ là chủ đề nóng tại hội nghị thượng đỉnh G20 diễn ra tại Hàng Châu từ hôm nay 4-9 dù phía nước chủ nhà Trung Quốc tìm mọi cách không để các nước thành viên dự hội nghị đưa vấn đề này ra bàn thảo.
Trước hội nghị, Trung Quốc đã nổ lực để đảm bảo sự kiện cấp cao nhất trong năm này diễn ra suôn sẻ và tập trung vào việc củng cố vị trí của Bắc Kinh cũng như tránh gây gổ với Washington. Tuy nhiên ông Obama đang muốn dùng năm tháng còn lại trong nhiệm kỳ tổng thống Mỹ để thúc đẩy chính sách xoay trục châu Á-Thái Bình Dương trước khi trao lại di sản này cho người kế nhiệm.
Ông Obama đã dành nhiều nỗ lực để cải thiện quan hệ với các nước Đông Nam Á thời gian qua và dự kiến sẽ dành phần cuối trong chuyến công du lần này để đến trấn an các đối tác trong khu vực về sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Tuy nhiên nhìn lại chính sách của ông Obama, giới phân tích lo ngại tiếng nói của Mỹ đang mất dần trọng lượng. “Trung Quốc không có vẻ như cần bất cứ thứ gì từ Mỹ” - giám đốc Arthur Kroeber của viện nghiên cứu Gavekal Dragonomics nhận định.
Trong hơn 3 năm qua, hai nhà lãnh đạo Mỹ-Trung đã gặp và nói chuyện tám lần nhưng Bắc Kinh ngày càng hành động quyết liệt trên Biển Đông như xây dựng các cơ sở quân sự trên những hòn đảo nhân tạo. Trung Quốc cũng từ chối tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) do Mỹ khởi xướng và gần đây gây khó dễ cho các công ty Mỹ làm ăn ở Trung Quốc.