Người dân phát biểu ý kiến tại buổi tiếp công dân của Tổng Thanh tra Chính phủ và đại diện lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội.

Trực tiếp trao đổi, lắng nghe, giảm bức xúc của người dân

Ngay trong những ngày đầu năm 2016, tại Trụ sở Ban Tiếp công dân TP Hà Nội, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh và đại diện lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội cùng các đơn vị liên quan đã có buổi tiếp công dân định kỳ, trực tiếp lắng nghe, trao đổi, giải đáp vụ việc KNTC của người dân. Có mặt tại buổi tiếp dân là đại diện của 72 hộ gia đình nằm trong Dự án khu nhà ở và văn phòng làm việc tại khu vực hồ An Dương, phường Yên Phụ, quận Tây Hồ (Hà Nội) được giao cho Công ty TNHH Xây dựng IDC triển khai từ năm 1990, bắt đầu giải phóng mặt bằng từ năm 1999. Đại diện các hộ dân khiếu nại liên quan đến dự án tham dự buổi tiếp dân của Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị tiến hành thanh tra việc thu hồi đất và giải phóng mặt bằng khi triển khai dự án; yêu cầu công nhận quyền sử dụng đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân đang sử dụng và việc bồi thường thiệt hại do ảnh hưởng của dự án kéo dài. Đáng chú ý, đây là vụ việc KNTC đã kéo dài đến nay là 17 năm liên tục.

Buổi tiếp diễn ra trong không khí sôi nổi, nghiêm túc, dân chủ. Tất cả người dân có mặt đều được trình bày nguyện vọng và yêu cầu cụ thể của mình đối với từng cơ quan chức năng. Đại diện các cơ quan từ phường, quận đến thành phố và T.Ư chăm chú lắng nghe ý kiến người dân. Mọi trao đổi giữa người dân và cán bộ các cơ quan chính quyền, cơ quan quản lý nhà nước diễn ra thẳng thắn, tôn trọng lẫn nhau cho dù không tránh khỏi những trăn trở, thậm chí là bức xúc bị dồn nén. Đại diện chủ đầu tư cũng được dành nhiều thời gian để nói lên những khó khăn, vướng mắc khách quan và chủ quan gặp phải trong quá trình triển khai dự án.

Đáng chú ý, tại buổi tiếp, ông Nguyễn Hải Đường, đại diện các gia đình có KNTC đã thẳng thắn đối thoại, chất vấn đại diện lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội về phương thức xử lý kiến nghị của người dân mà theo ông là chưa hợp lý, chưa thật sự vì dân. Trả lời những trăn trở của ông, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Vũ Hồng Khanh cũng thẳng thắn đưa ra những minh chứng cụ thể về những nỗ lực của UBND thành phố Hà Nội trong việc giải quyết những đề xuất, khiếu nại của người dân trong vụ việc này.

Không khí của buổi làm việc có thời điểm “nóng” lên khi đại diện người dân và đại diện lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội đều có những lý lẽ của riêng mình trong sự việc đã kéo dài tới 17 năm.

Dưới sự điều hành của Tổng Thanh tra Chính phủ, các bên liên quan đều được trình bày lý lẽ và nguyện vọng của mình. Kết luận của Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh tại buổi tiếp dân đã cơ bản làm hài lòng người dân, UBND thành phố Hà Nội và chủ đầu tư. Đồng chí Huỳnh Phong Tranh đề nghị, vụ việc này cần phải được giải quyết dứt điểm trong quý II năm 2016. Các đơn vị chức năng của Thanh tra Chính phủ sẽ bám sát và thường xuyên đôn đốc giải quyết vụ việc.

Dấu ấn đọng lại và đáng nhớ của buổi tiếp công dân là cái bắt tay thân tình giữa Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và đại diện các gia đình có KNTC. Vẫn biết, mọi khúc mắc của một vụ việc đã kéo dài tới 17 năm chưa thể giải quyết ngay trong một buổi gặp mặt. Thế nhưng, với những gì diễn ra tại buổi tiếp công dân đầu năm mới của lãnh đạo các cơ quan chức năng cho thấy, việc gần dân, lắng nghe ý kiến, tâm tư, bức xúc, cùng trao đổi để tìm ra phương thức tháo gỡ sẽ là chìa khóa quan trọng để chấm dứt tình trạng KNTC vượt cấp phức tạp trong nhiều năm qua.

Khiếu nại, tố cáo có xu hướng giảm

Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, tình hình KNTC trong năm 2015 tiếp tục có xu hướng giảm so với năm 2014 nhưng tính chất vẫn còn khá phức tạp. Số lượt công dân đến các cơ quan hành chính nhà nước các cấp để khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh giảm 1,5% so với năm 2014, số đơn khiếu nại, tố cáo giảm 10,8%, số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giảm 25%, nhưng số lượt đoàn đông người tăng 6,2%. Một số đoàn đông người có sự tổ chức chặt chẽ, trong đó xuất hiện sự bức xúc và manh động. Đáng chú ý, có những trường hợp công dân nhận thức chưa đúng, bị kẻ xấu lợi dụng, kích động, xúi giục nên đã có những hành động quá khích.

Ngành Thanh tra đã tập trung rất cao cho công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC. Đồng thời tăng cường hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, thông qua việc ban hành các kế hoạch, tổ chức hội nghị quán triệt các chủ trương, chính sách, pháp luật về tiếp công dân, giải quyết KNTC. Cử các đoàn công tác về địa phương để vừa đôn đốc, kiểm tra, vừa phối hợp giải quyết các vụ việc phức tạp. Thanh tra bộ, ngành, địa phương vừa làm tốt công tác quản lý nhà nước, vừa tham mưu Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước triển khai đồng bộ các giải pháp và tổ chức thực hiện tốt các quy định của pháp luật về tiếp công dân, giải quyết KNTC. Nhờ đó, mà công tác tiếp dân, xử lý đơn thư, giải quyết KNTC thời gian qua tiếp tục có những chuyển biến rõ nét, được các cấp, các ngành tập trung triển khai quyết liệt, hiệu quả, góp phần ổn định chính trị trật tự an toàn xã hội, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội...

Một trong những nét mới là Thanh tra Chính phủ phối hợp với Liên đoàn Luật sư Việt Nam hoàn thành kế hoạch thí điểm bố trí 100 luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí cho 535 lượt công dân với 374 vụ việc tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương ở Hà Nội.

Việc trợ giúp pháp lý của các luật sư đã có hiệu quả tích cực, nhiều trường hợp người dân sau khi được luật sư tư vấn, giải thích về quy định của pháp luật, nhất là quyền và nghĩa vụ của mình, đã tự giác chấp hành việc giải quyết của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, chấm dứt KNTC. Thời gian tới, các cơ quan sẽ nhân rộng mô hình này triển khai tiếp tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương ở TP Hồ Chí Minh và các địa phương.

Tháo gỡ từ cơ sở

Trong thực tế, công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC còn tồn tại một số mặt hạn chế. Một số địa phương chưa thực hiện đầy đủ, nghiêm túc lịch tiếp công dân định kỳ; chất lượng giải quyết còn thấp, giải quyết còn chậm để công dân phải chờ đợi lâu. Việc tuyên truyền, vận động, hòa giải tại cơ sở có nơi chưa quan tâm đúng mức. Việc tổ chức thực hiện quyết định giải quyết có hiệu lực pháp luật chưa triệt để. Hiện tượng chồng chéo, sai sót trong công tác xử lý đơn thư vẫn còn.

Giải quyết KNTC cũng như việc tiếp công dân là những hoạt động quan trọng đối với nhân dân. Vì vậy, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan chức năng tại T.Ư và địa phương cần thường xuyên chỉ đạo, nắm bắt chặt chẽ tình hình KNTC, nhất là các vụ việc đông người, phức tạp, tồn đọng, kéo dài, có sự trao đổi phối hợp tích cực, hiệu quả hơn nữa trong việc cung cấp chia sẻ thông tin và phương pháp xử lý giữa các cơ quan, bộ, ban, ngành, địa phương. Tăng cường phổ biến pháp luật bằng nhiều phương pháp, hình thức có hiệu quả hơn; nâng cao chất lượng giải quyết các vụ việc KNTC trên cơ sở nâng cao chất lượng cán bộ tiếp công dân, giải quyết KNTC tại cơ sở.

Một trong những vấn đề quan trọng nhất là hiệu quả thực chất sau các buổi tiếp công dân và kết luận của buổi tiếp cần được các cơ quan chức năng triển khai thực hiện nghiêm túc, phổ biến đầy đủ, công khai, minh bạch đến người dân và các bên liên quan. Bên cạnh đó, người dân có KNTC cần tìm hiểu kỹ các quy định luật pháp liên quan vấn đề mà mình KNTC, đồng thời sẵn sàng hợp tác với chính quyền các cấp để giải quyết thấu đáo vụ việc.

Qua thực tế tiếp dân và giải quyết KNTC của người dân ở cơ sở, thấy rằng, cần phải huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, đặc biệt cấp cơ sở phải nắm rõ các vụ việc thuộc địa bàn quản lý để tham mưu, giải quyết dứt điểm ngay từ đầu. Tiếp tục tăng cường lực lượng cho bộ phận tiếp dân và nâng cao năng lực cho bộ phận này thông qua các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ do Thanh tra Chính phủ tổ chức. Chú trọng phối hợp giữa Thanh tra Chính phủ, các bộ, ngành trung ương và địa phương trong giải quyết các vụ việc KNTC kéo dài, phức tạp. Cần đặc biệt quan tâm việc tiếp công dân thường xuyên, định kỳ, đột xuất; tăng cường đối thoại, hòa giải, tạo sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị; nâng cao trách nhiệm của các cấp có thẩm quyền trong giải quyết KNTC. Khẩn trương thực hiện dứt điểm các vụ việc đã có phương án thống nhất sau khi rà soát; các vụ việc đã có sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, kết luận của Thanh tra Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương. Tăng cường thanh tra trách nhiệm trong việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết KNTC tại các địa phương; hoàn thiện, sớm đưa vào sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về KNTC...

Đề cập đến nội dung công việc khó khăn và quan trọng này, Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh cho rằng, trong thời gian tới, nhiệm vụ trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo khá nặng nề, nhất là phải làm tốt hơn nữa để phục vụ tốt nhất trong thời gian diễn ra Đại hội lần thứ XII của Đảng sắp diễn ra và bầu cử Đại biểu QH và HĐND các cấp vào tháng 5-2016. Các cấp, các ngành cần nâng cao hơn nữa trách nhiệm trong công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC của công dân, nhất là cần phải nâng cao vai trò, trách nhiệm của Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước trong tiếp công dân, đối thoại, chỉ đạo, điều hành, phân công, xem xét, giải quyết KNTC của công dân. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong tiếp công dân, xử lý đơn thư, giải quyết KNTC để bảo đảm sự nhất quán, đồng bộ, trách nhiệm, hiệu quả. Tổ chức thực hiện nghiêm túc, triệt để các quyết định giải quyết KNTC đã có hiệu lực pháp luật và những vụ việc Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành chức năng của Trung ương đã có chỉ đạo giải quyết.

Một trong những nét mới là Thanh tra Chính phủ phối hợp Liên đoàn Luật sư Việt Nam hoàn thành kế hoạch thí điểm bố trí 100 luật sư thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí cho 535 lượt công dân với 374 vụ việc tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương ở Hà Nội.