Hồ chứa nước Suối Vực, huyện miền núi Sơn Hòa mới được đưa vào sử dụng.
Hiệu quả mang lại từ các hồ nước
Phú Yên có tổng diện tích gieo trồng hằng năm hơn 130 nghìn ha, trong đó lúa nước hai vụ khoảng 58 nghìn ha, sản lượng bình quân mỗi năm hơn 360 nghìn tấn, lớn nhất nhì khu vực miền trung-Tây Nguyên. 41 hồ chứa nước thủy lợi của Phú Yên được xây dựng phần lớn sau năm 1980. Trung bình mỗi hồ có dung tích từ 3,5 triệu m3 đến hơn 10 triệu m3 nước, với kinh phí xây dựng từ 100 tỷ đồng trở lên. Kết hợp với hệ thống kênh, mương được đầu tư khá hoàn chỉnh và trải khắp các cánh đồng, các hồ chứa nước đã góp phần chủ động dự trữ và cung cấp nước tưới cho cây trồng trong mùa khô hạn, chủ yếu là lúa nước.
Huyện miền núi Sông Hinh được đầu tư xây dựng hai hồ chứa nước thủy lợi là La Bách và Buôn Đức, với kinh phí đầu tư lên đến hàng trăm tỷ đồng, phục vụ tưới cho hơn 200 ha lúa. Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) huyện Sông Hinh Nguyễn Khắc Sự cho biết, đối với hồ chứa nước La Bách và hệ thống kênh mương, bà con tự san ủi mặt bằng trồng hơn 100 ha lúa và hiện đang tiếp tục cải tạo để mở rộng diện tích canh tác.
Tuy nhiên, hai năm gần đây, hạn hán diễn ra liên tục, nắng nóng gay gắt trên diện rộng đã gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp của tỉnh. Theo Sở NN và PTNN tỉnh Phú Yên, năm 2014, toàn tỉnh có gần 30 nghìn ha cây trồng bị ảnh hưởng, trong đó lúa thiếu nước 11.484 ha (mất trắng 353 ha); 5.216 ha mía bị ảnh hưởng năng suất từ 30% đến 70%; 6.489 ha sắn bị chết hoặc ảnh hưởng năng suất từ 30% đến 70%; 4.251 ha các loại cây trồng khác cũng bị thiệt hại từ 30% đến 70%. Ngoài ra, có 2.000 ha đất canh tác không thể trồng lúa hè thu, phải bỏ hoang hoặc chuyển sang cây trồng khác. Tổng thiệt hại sản xuất trồng trọt gần hai tỷ đồng. Năm 2015, tiếp tục có hơn 7.000 ha lúa hè thu thiếu nước phải bơm chống hạn, trong đó mất trắng hơn 179 ha. Nhờ các công trình hồ chứa nước thủy lợi, hệ thống kênh mương nội đồng được đầu tư và thường xuyên nâng cấp, kết hợp với ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất, cho nên năng suất lúa vụ đông xuân vừa qua vẫn đạt 72,8 tạ/ha, cao nhất từ trước đến nay; lúa vụ hè thu cũng đạt 66,3 tạ/ha, tăng 1,6 tạ/ha so với cùng vụ năm trước. Vì vậy, nguồn lương thực tại chỗ của tỉnh Phú Yên còn thừa hơn 100 nghìn tấn so với nhu cầu an ninh lương thực.
Chủ động đối phó với nắng hạn
Theo đại diện Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam (Phú Yên), hệ thống thủy nông Đồng Cam cung cấp nước tưới khoảng 18 nghìn ha lúa ở vùng hạ lưu sông Ba, nhưng hiện mực nước qua tràn khoảng 0,25 m; hồ Phú Xuân, huyện miền núi Đồng Xuân tích đủ nước theo thiết kế với 11 triệu m3. Còn lại các hồ Đồng Tròn (Tuy An) chỉ mới đạt cao trình 32/50 m; hồ Xuân Bình (thị xã Sông Cầu) đạt cao trình 72/80 m, hồ Kỳ Châu (Đồng Xuân) đạt cao trình 136/141 m... Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam Trần Tiến Anh cho biết, với mực nước tại các hồ thủy lợi hiện nay, dự báo chỉ cung cấp đủ nước tưới cho vụ đông xuân 2015-2016, còn vụ hè thu 2016 sẽ thiếu nước tưới nếu không có mưa lớn. Còn theo Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam Trung Bộ, do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, lượng mưa đến tháng 2-2016 tại Phú Yên chỉ đạt từ 50% đến 70% so với trung bình nhiều năm, dòng chảy trên các sông suối cũng sẽ giảm dần, tình hình khô hạn, thiếu nước sẽ xảy ra sớm hơn so với trung bình nhiều năm.
Hầu hết các hồ chứa nước của tỉnh Phú Yên được xây dựng sau năm 1980, nên hiện có khoảng 20 hồ bị hư hỏng, xuống cấp làm giảm dung tích trữ nước, cần sớm được sửa chữa, nâng cấp. Trong đó, hồ Phú Xuân (Đồng Xuân) bị bồi lắng, mái thượng và hạ lưu đập đất bị xuống cấp, vai hữu tràn xả lũ bị rò rỉ; hồ chứa nước Đồng Tròn (Tuy An), vai hữu tràn xả lũ cũng bị rò rỉ, thấm lậu. Ngoài ra, còn một số hồ chứa nước không có cống lấy nước, như: Sơn Tây Thượng, Sơn Tây Hạ, Trường Lạc, Lạc Phong (Tây Hòa); Tân Lương (Sơn Hòa)… Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Phú Yên Huỳnh Lữ Tân cho biết, năng lực của các chủ hồ thủy lợi còn yếu, chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác quản lý, kiểm tra, quan trắc, kiểm định đập chưa được các chủ hồ thực hiện nghiêm túc. Qua kiểm tra mới đây, chỉ có tám hồ vận hành bình thường, còn lại chưa đủ điều kiện để đánh giá. Theo ông Ngô Thạch Phổ, Trưởng ban Quản lý dự án Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai tỉnh Phú Yên, ngoài việc xuống cấp, hư hỏng, hiện hầu hết các hồ chứa nước thủy lợi trong tỉnh chưa được đầu tư hoàn chỉnh hệ thống kênh nhánh, cho nên hiệu quả không cao. Nguyên nhân là do tỉnh chưa có kinh phí đối ứng để thực hiện đầu tư, sửa chữa…
Nhằm giải quyết tình trạng thiếu nước sản xuất, sinh hoạt của người dân, mới đây tỉnh Phú Yên cũng xây dựng thêm hồ chứa nước Suối Vực, tại huyện miền núi Sơn Hòa có dung tích 10,51 triệu m3 và hệ thống kênh mương dài hơn 12 nghìn m, kinh phí hơn 278 tỷ đồng từ vốn trái phiếu Chính phủ và ngân sách địa phương. Hồ phục vụ tưới cho 700 ha lúa hai vụ và 90 ha mía, cấp nước sinh hoạt, chăn nuôi cho khoảng 10.500 nhân khẩu ở xã Suối Bạc, xã Sơn Nguyên. Hiện, hồ chứa nước Lỗ Ân có dung tích 2,6 triệu m3 và hệ thống kênh mương dài 4.500 m, vốn đầu tư hơn 107 tỷ đồng, cung cấp nước tưới cho 200 ha lúa, hoa màu và cấp nước sinh hoạt cho nhân dân các xã An Phú, Bình Kiến thuộc TP Tuy Hòa đang tiếp tục triển khai xây dựng.
Ngoài ra, để ứng phó với hạn hán và biến đổi khí hậu, năm 2016, tỉnh Phú Yên sẽ chuyển đổi khoảng 3.000 ha cây trồng thiếu nước tưới sang các loại cây trồng cạn, như: Ngô, lạc, đậu xanh, đậu tương, cây dược liệu,… nhằm gia tăng hiệu quả đầu tư, giảm đầu tư công vào công trình thủy lợi, giảm bớt áp lực cho người trồng lúa, nhưng vẫn giữ ổn định và sử dụng linh hoạt đất trồng lúa. Mô hình này được tỉnh Phú Yên triển khai từ năm 2013, đến nay đã có hơn 1.200ha đất lúa một vụ thiếu nước được chuyển sang các loại cây trồng khác mang lại hiệu quả kinh tế cao...
Nguồn nhandan.com.vn