Khác với khởi nghiệp thông thường, doanh nghiệp/dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (viết tắt là KNST) có khả năng tiềm năng tăng trưởng nhanh (về quy mô khách hàng hay doanh thu, lợi nhuận) dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới…, nên KNST cũng có độ rủi ro cao hơn. Bởi vậy, cùng với việc khuyến khích các nguồn vốn và hỗ trợ từ các kênh khác nhau, việc tạo dựng môi trường thuận lợi hỗ trợ KNST là một trong những nhiệm vụ và giải pháp chính của Nghị quyết số 35/NQ-CP về “Hỗ trợ và phát triển DN đến năm 2020” được Chính phủ ban hành ngày 16-5-2016, cũng như đang được cụ thể hóa trong dự thảo Nghị định quy định chi tiết về đầu tư cho KNST, cụ thể hóa Điều 18 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đã có hiệu lực từ ngày 1-1-2018.
Theo đó, dự báo trong thời gian tới, chi ngân sách nhà nước (NSNN) cho hỗ trợ KNST sẽ tăng mạnh về quy mô, đa dạng về hình thức theo các nội dung chi hỗ trợ chủ yếu như: Xây dựng Cổng thông tin KNST quốc gia; Xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất - kỹ thuật các Khu tập trung dịch vụ hỗ trợ KNST tại các bộ và địa phương; Tổ chức sự kiện Ngày hội khởi nghiệp công nghệ quốc gia (TECHFEST) với quy mô quốc tế; Thuê địa điểm, gian hàng, trưng bày, vận chuyển trang thiết bị, truyền thông cho các sự kiện, cuộc thi KNST; Cấp bù lãi suất tín dụng đối với khoản vay, xây dựng năng lực và đầu tư vốn ban đầu cho KNST; Mua bản quyền chương trình đào tạo, huấn luyện khởi nghiệp, chuyển giao, phổ biến giáo trình khởi nghiệp đã được nghiên cứu, thử nghiệm thành công trong nước, quốc tế cho một số cơ sở giáo dục, cơ sở ươm tạo và tổ chức thúc đẩy kinh doanh; Thuê chuyên gia trong nước, quốc tế để triển khai các khóa đào tạo và sử dụng các dịch vụ hỗ trợ KNST khác như marketing; khai thác thông tin công nghệ, sáng chế; thanh toán, tài chính; đánh giá, định giá, thương mại hóa và bảo vệ kết quả nghiên cứu khoa học, tài sản trí tuệ và phát triển công nghệ…). Nguồn NSNN để hỗ trợ các hoạt động KNST nêu trên gồm: NSNN hằng năm dành cho khoa học và công nghệ cấp cho Bộ Khoa học và Công nghệ và các bộ, ngành, địa phương; cơ sở nghiên cứu, cơ sở đào tạo; các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp; Các quỹ phát triển khoa học và công nghệ, quỹ đầu tư rủi ro và Quỹ Đầu tư KNST…
Thực tế cho thấy, việc quản lý hoạt động chi NSNN hỗ trợ KNST là khá mới mẻ, còn thiếu nhiều quy định pháp lý cụ thể. Bởi vậy, cần có những bước đi, giải pháp, đồng bộ, thiết thực và sáng tạo cần thiết.
Trước mắt, cần làm rõ và thống nhất định nghĩa, cụ thể hóa các tiêu chí nhận diện về doanh nghiệp/dự án KNST, Công ty đầu tư KNST và Quỹ Đầu tư KNST. Đồng thời, tiếp tục tổ chức nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung và cả đề xuất ban hành mới các văn bản pháp luật cần thiết; xây dựng kế hoạch, dự toán và bố trí kinh phí hằng năm và 5 năm, thống nhất về nội dung và các chế độ, quy trình thực hiện bảo đảm sự công khai, minh bạch, bình đẳng trong quản lý chi NSNN cho hoạt động KNST. Cần tránh sự mập mờ và cách hiểu hoặc đa chiều, hoặc quá cứng nhắc, không chỉ gây khó cho sự tiếp cận của đối tượng thụ hưởng chính sách hỗ trợ NSNN, mà còn dễ tạo kẽ hở cho sự lạm dụng, nhũng nhiễu, hoặc thiếu trách nhiệm gây thất thoát, lãng phí chi NSNN (nhất là trong quyết định chuyển khoản đầu tư thành khoản tài trợ) cho hoạt động KNST.
Nguồn và các hoạt động sử dụng NSNN chi cho hỗ trợ các hoạt động KNST cần được phối hợp trong kế hoạch tổng thể, tránh trùng lặp hoặc bị phân tán rời rạc, cũng như cần thông qua các hình thức đa dạng và cơ chế linh hoạt, ở cả cấp Trung ương và địa phương.
Bên cạnh quy định cụ thể về trách nhiệm xử lý rủi ro trong hỗ trợ NSNN cho hoạt động KNST, thì việc định mức lãi suất kỳ vọng khi thoái vốn NSNN chi cho hoạt động KNST cũng cần thiết, để nâng cao tinh thần trách nhiệm, tự lực tự cường và cơ hội mở rộng quy mô hỗ trợ NSNN cho các hoạt động khởi nghiệp KNST trong tương lai.
Thực tế đang và sẽ chứng tỏ rằng, sáng tạo và nâng cao hiệu quả thể chế tài chính hỗ trợ KNST là cần thiết trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, biến KNST là chìa khóa tạo bứt phá về công nghệ, về quản lý, vận hành, xây dựng hệ thống, cũng như thay đổi mô hình kinh doanh truyền thống, ngày càng đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước, góp phần để Việt Nam vươn mình thành một Quốc gia khởi nghiệp thành công…
Nguồn nhandan.com.vn