Trải qua những thăng trầm lịch sử, ASEAN đã liên tục phát triển từ một Hiệp hội gồm năm thành viên được thành lập vào ngày 8-8-1967 trên cơ sở một Tuyên bố chính trị (Tuyên bố Băng-cốc). Cộng đồng ASEAN chính thức được thành lập ngày 31-12-2015 mở ra một giai đoạn phát triển mới cho ASEAN.

Sự hình thành cộng đồng không chỉ có ý nghĩa đối với Chính phủ các nước ASEAN mà còn mang lại cho người dân các nước ASEAN nhiều lợi ích thiết thực. Theo đó, hơn 630 triệu người dân Đông - Nam Á được sống trong môi trường hòa bình, hữu nghị, các dân tộc đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau và được hỗ trợ phát triển đồng đều; các nền kinh tế với tổng GDP 2,48 nghìn tỷ USD tranh thủ một thị trường chung và cơ sở sản xuất thống nhất ngày càng tự do hóa về thương mại, đầu tư, dịch vụ, nguồn vốn và kết nối với các nền kinh tế phát triển trong và ngoài khu vực; lực lượng lao động dồi dào được công nhận bằng cấp trong giáo dục cũng như kỹ năng nghề và có điều kiện di chuyển tự do hơn và tìm cơ hội việc làm thuận lợi hơn trong khu vực, nhân quyền và các quyền tự do cơ bản được thúc đẩy và bảo vệ; văn hóa dân tộc truyền thống được bảo tồn và phát huy cũng như chia sẻ bản sắc và giá trị chung của Cộng đồng các quốc gia ASEAN...

Trong một năm qua, tình hình thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường; kinh tế tăng trưởng chậm; làn sóng bạo lực cực đoan, khủng bố, xung đột nổi lên ở nhiều nơi; chủ nghĩa thực dụng, dân tộc - dân túy và bảo hộ có xu hướng gia tăng mạnh mẽ; đồng thời, sự cạnh tranh gay gắt giữa các nước lớn cũng tác động không nhỏ đến tình hình khu vực.

Trong bối cảnh đó, bước vào giai đoạn phát triển mới với quyết tâm cao và nỗ lực của các nước thành viên, ASEAN đã có sự khởi đầu thuận lợi, gặt hái những kết quả đáng khích lệ trong năm đầu tiên hình thành Cộng đồng và thực hiện Tầm nhìn 2025. An ninh của khu vực và từng nước thành viên về cơ bản ổn định với việc triển khai được 218 trong số 290 (chiếm 75%) dòng hành động trong Kế hoạch Tổng thể xây dựng Cộng đồng Chính trị-An ninh (APSC) 2025. Nền kinh tế ASEAN năm 2016 tiếp tục tăng trưởng tốt, với GDP trung bình đạt 4,5% (dự kiến đạt 4,6% năm 2017) trước những thách thức của môi trường kinh tế toàn cầu; xác định 118 dòng hành động ưu tiên triển khai Kế hoạch Tổng thể xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) 2025 kết hợp tiếp tục hoàn tất Lộ trình xây dựng AEC 2015 cùng thông qua thực hiện 20 kế hoạch làm việc chuyên ngành. Về hợp tác văn hóa - xã hội, ASEAN tích cực triển khai 109 dòng hành động trong Kế hoạch tổng thể 2025 với 14 trong số 15 lĩnh vực hợp tác chuyên ngành đã xác định và triển khai chương trình công tác giai đoạn 2016-2020. Trong năm 2016, ASEAN cũng đã thông qua Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN 2025 và Kế hoạch công tác Sáng kiến hội nhập ASEAN giai đoạn III; triển khai nhiều hoạt động quan trọng hướng tới kỷ niệm 50 năm thành lập ASEAN ở cấp khu vực và quốc gia; cải tiến và nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan ASEAN và Ban Thư ký ASEAN. Nét mới là ASEAN thúc đẩy “văn hóa thực thi”, trong đó cải tiến đáng kể công tác giám sát, theo dõi và phối hợp giữa các cơ quan hữu quan, chú trọng đánh giá số lượng, chất lượng và tác động của các hoạt động hợp tác ASEAN.

ASEAN tiếp tục khẳng định vai trò là hạt nhân của đối thoại và hợp tác vì hòa bình và ổn định trong khu vực trên cơ sở nỗ lực củng cố đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực đang định hình và trong ứng phó những thách thức, vấn đề phức tạp mới nổi lên. Các đối tác đối thoại khẳng định coi trọng quan hệ, ủng hộ ASEAN xây dựng Cộng đồng và giữ vai trò trung tâm ở khu vực, cam kết hỗ trợ và cùng ASEAN đề ra các biện pháp triển khai hiệu quả các kế hoạch hành động chung.

Sự hình thành Cộng đồng ASEAN có ý nghĩa quan trọng đối với Việt Nam đánh dấu chặng đường hơn 20 năm tham gia ASEAN và hội nhập quốc tế của Việt Nam. ASEAN luôn là một trụ cột, một ưu tiên chiến lược trong chính sách đối ngoại của Việt Nam. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII một lần nữa khẳng định chủ trương và phương châm “Chủ động, tích cực và có trách nhiệm cùng các nước ASEAN xây dựng Cộng đồng vững mạnh”.

Thành công của ASEAN hơn một năm qua cũng có sự đóng góp đáng kể của Việt Nam, thể hiện trong hầu hết tất cả hoạt động hợp tác ASEAN, nhất là góp phần quan trọng vào việc sớm triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025. Các bộ, ngành hữu quan của Việt Nam đều đã xây dựng đề án, chương trình và kế hoạch triển khai thực hiện Tầm nhìn và Kế hoạch tổng thể của ba trụ cột Cộng đồng. Đáng chú ý, Việt Nam đã chủ động đưa ra nhiều đề xuất mới và phát huy vai trò trong ASEAN, nhận được sự hoan nghênh và ủng hộ của các nước. Trong vấn đề Biển Đông, Việt Nam chủ động trao đổi và phối hợp các nước nhằm tạo dựng đồng thuận trong ASEAN và giữa ASEAN và đối tác về vai trò của ASEAN và lợi ích chung của tất cả các nước nhằm duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông; thúc đẩy đưa vấn đề Biển Đông vào văn kiện các hội nghị, diễn đàn ASEAN với những nội dung tích cực; nhấn mạnh thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Những thành quả trong giai đoạn đầu xây dựng Cộng đồng rất đáng khích lệ và tạo tiền đề cho sự phát triển tiếp theo của ASEAN. Tuy nhiên, bối cảnh thế giới và khu vực cũng đang đặt ra không ít thách thức và yêu cầu mới cho ASEAN, gồm củng cố đoàn kết và thống nhất, giữ vững vai trò trung tâm và tạo động lực và sức sống mới cho Hiệp hội.

Năm 2017 là năm thứ hai xây dựng Cộng đồng ASEAN và nước Chủ tịch ASEAN Phi-li-pin nêu chủ đề “Chung tay thay đổi, kết nối toàn cầu” với sáu ưu tiên hợp tác cơ bản phù hợp định hướng phát triển Cộng đồng trong Tầm nhìn ASEAN 2025 và các Kế hoạch tổng thể đi kèm. Đó là: Xây dựng ASEAN hướng tới người dân và lấy người dân làm trung tâm; hòa bình và ổn định ở khu vực; an ninh và hợp tác hàng hải; tăng trưởng bao trùm và dựa trên sáng tạo; nâng cao tự cường của ASEAN; đưa ASEAN trở thành hình mẫu hợp tác khu vực và thúc đẩy vai trò toàn cầu của ASEAN.

Việt Nam sẵn sàng đóng góp mọi mặt, khẳng định hình ảnh một thành viên có uy tín, chủ động, năng động và trách nhiệm dưới mái nhà Cộng đồng chung ASEAN. Để cùng hiện thực hóa Tầm nhìn ASEAN 2025, Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy vai trò của mình, đẩy mạnh các lĩnh vực hợp tác thực chất, mang lại lợi ích cụ thể cho người dân từng quốc gia thành viên; tích cực triển khai và lồng ghép các Kế hoạch tổng thể của Tầm nhìn vào các chương trình hành động cụ thể của các bộ, ban, ngành, địa phương cả nước về hội nhập quốc tế; đầu tư thích đáng về nguồn lực và tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức để Cộng đồng ASEAN ngày càng gắn bó, gần gũi với mỗi người dân và doanh nghiệp và trên hết là giữ vững đoàn kết, thống nhất và các nguyên tắc giá trị đã làm nên bản sắc và thành công của ASEAN.

Nguồn nhandan.com.vn