Thượng tá Nguyễn Thành Mỹ (Phó trưởng Công an huyện Nhà Bè, TP Hồ Chí Minh) vẫn còn nhớ như in vụ bắt giữ kẻ giả danh Thiếu tướng Quân đội với tên gọi N.T.Bình. Tuy vào thời điểm đó Bình chỉ ngoài 30 tuổi nhưng không hiểu sao vẫn có khối người tin y là tướng thật, công tác tại Tổng cục Tình báo, Bộ Quốc phòng.

Sau khi lừa nhiều người đưa tiền nhờ xin dự án, Bình bị Đội 2, Phòng Cảnh sát hình sự (CSHS), Công an TP Hồ Chí Minh bắt giữ. Lúc đầu, tại trụ sở Công an, Bình không những chối tội, mà còn dọa sẽ "trị" các cán bộ điều tra vì dám đụng đến cán bộ cao cấp. Thượng tá Nguyễn Thành Mỹ khi đó là Đội trưởng Đội 2 liên tục nhận được điện thoại của "lãnh đạo Nhà nước", "lãnh đạo Bộ Quốc phòng" để chất vấn vì sao dám bắt Thiếu tướng Bình mà chưa thông qua Trung ương?

Hai đối tượng giả danh Công an đã bị bắt giữ trong năm 2020.

Khi Thượng tá Mỹ trả lời mới học lớp 3 thì khó làm được thiếu tướng lắm, các đối tượng liền cúp máy. Tuy trình độ văn hóa thấp nhưng bù lại Bình nói năng lưu loát, hùng hồn và đặc biệt y nhớ rất giỏi. Hầu hết tiểu sử của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng, các Tổng cục…

Bình đọc được trên báo đều thuộc nằm lòng. Các dự án về đất đai đã hình thành hoặc sắp triển khai, y đều tường tận nên nhiều người tin là vậy. Bình chung sống như vợ chồng với khá nhiều người và số tiền lừa đảo chiếm đoạt được đều cung phụng cho những phụ nữ này.

Nhiều nạn nhân của kẻ gia danh cho biết, trước khi bị sập bẫy hầu hết đều được "cán bộ cao cấp" mời đến các nhà hàng sang trọng để tiệc tùng. Khi tiệc diễn ra, đồng bọn của kẻ lừa sẽ đóng vai giám đốc doanh nghiệp; cán bộ, viên chức Nhà nước sang phòng cụng ly chào hỏi, nhờ vả chạy chức, chạy quyền, chạy dự án…

Để tăng thêm phần quyền uy, kẻ giả danh còn điện thoại (mở loa lớn) cho đồng bọn đóng giả là quan chức địa phương để gửi gắm, bố trí chức vụ này, nọ. Chỉ qua một buổi tiệc như vậy, nạn nhân sẵn sàng chi tiền bạc tỷ không một chút đắn đo. Bà Nguyễn Thị Thuấn (ngụ quận 6), người bị lừa 17 tỷ đồng, cũng được kẻ đóng giả công tác ở Cục Hậu cần mời đi ăn và giới thiệu gặp lãnh đạo là Cục trưởng, Trưởng phòng…

Nhưng sau đó bà xem đài, đọc báo thì thấy đều không phải là người mình đã gặp. Cao tay hơn, các đối tượng trong băng nhóm này là Trần Văn Tam, Tạ Văn Thảo… còn thành lập Công ty TNHH có chữ "Hậu cần" để đóng mọc đỏ trên biên nhận nhận tiền khiến nạn nhân nhầm tưởng chúng công tác ở Cục Hậu cần thật.

Khi chưa đủ "trình độ" để giả danh cán bộ cấp cao, các đối tượng sẽ đóng giả cán bộ cấp thấp nhưng tự nhận mình là "sân sau", người nhà của lãnh đạo tỉnh, Trung ương. Trình báo với cơ quan Công an, ông B.T.H, Phó Giám đốc Công ty TNHH Q.T (TP Hồ Chí Minh) cho biết, qua người quen giới thiệu, ông H. gặp được một người tên Chính, tự giới thiệu mình là cán bộ công tác ở Thành ủy TP Hồ Chí Minh, được giao tham gia ký duyệt các dự án về đất đai. Nghe vậy, ông H. gợi ý nhờ ông Chính điều chỉnh đất ở dự án xây trường học và thể thao do Công ty Q.T làm chủ đầu tư thành đất ở. Ông Chính nói "chuyện nhỏ" và ra giá chi phí chuyển đổi mục đích sử dụng đất là 8 tỷ đồng, thời hạn thực hiện là 60 ngày.

Ông H. đưa tiền cho ông Chính nhiều lần với tổng cộng khoảng 1 tỷ đồng cùng nhiều quà cáp có giá trị cao. Gần đến thời hạn theo giao kết, ông Chính đưa cho ông H. công văn (photocopy có công chứng) của UBND TP Hồ Chí Minh với nội dung chấp thuận cho Công ty Q.T chuyển đổi dự án đất giáo dục, thể thao thành đất ở. Thấy công văn lạ, ông H. đến UBND TP Hồ Chí Minh để hỏi thì phát hiện là giả mạo…

Qua các vụ giả danh bị phát hiện cho thấy kẻ lừa thường tạo niềm tin cho nạn nhân bằng cách hẹn nạn nhân đến đón mình (đi công việc, tiệc tùng) trước cổng trụ sở của cơ quan, đơn vị mà chúng chọn để giả danh. Sau đó, kẻ giả danh sẽ vào phòng tiếp dân của cơ quan, đơn vị đó ngồi chờ, đợi khi nạn nhân điện thoại thì đi bộ ra…

Cao siêu hơn, một số đối tượng còn tìm đến các sự kiện được tổ chức ngoài trời có lãnh đạo Trung ương, địa phương đến dự như khởi công dự án khu dân cư, dự án làm đường giao thông… và tự xưng mình là phóng viên, cán bộ đơn vị thi công… để xin chụp ảnh cùng lãnh đạo. Khi đi lừa, chúng sẽ cho nạn nhân xem các bức ảnh này để chứng minh mình là "người thật, việc thật". Ngoài ra, còn "chiêu" hiệu quả khác là chúng tiếp cận làm quen với các cán bộ thật và tự xưng mình công tác ở một đơn vị nào đó mà chúng đã tìm hiểu kỹ từ trước. Sau đó, chúng rủ rê cán bộ này đi tiệc tùng, du lịch… để tiếp cận thêm nhiều cán bộ khác là bạn bè, người thân của cán bộ mà chúng quen đầu tiên.

Người này giới thiệu người kia, dần dà ai cũng xem kẻ giả danh là người thật. Từ đó, kẻ giả danh tìm kiếm "con mồi" cần giải quyết các vụ việc liên quan đến lĩnh vực mà các cán bộ thật đảm trách để nhờ vả. Có việc làm được, có việc không nhưng do "lỡ" lấy tiền và tiêu xài hết nên kẻ giả danh đánh bài "chuồn"…

Rất nhiều người là nạn nhân của kẻ giả danh cán bộ Nhà nước nhưng trên thực tế người tố cáo hầu hết là các doanh nghiệp, người dân bình thường. Còn cán bộ chạy chức, chạy quyền, chạy chuyển đơn vị công tác… thì chẳng ai dám tố cáo vì họ hiểu chẳng thể lấy lại được tiền mà còn bị thiệt thân nên "ngậm bồ hòn làm ngọt".

Đây cũng là lý do vì sao những kẻ giả danh vẫn còn đất sống. Điều này cũng cho thấy, để kẻ giả danh lừa đảo phần nào xuất phát từ lỗi của nạn nhân, khi cả tin, mù quáng và bị lòng tham làm mờ mắt. Do vậy, để hạn chế các vụ giả danh lừa đảo, cách tốt nhất là cần đề cao cảnh giác và biết chế ngự lòng tham của mình.